Ludzie odpornych na stres,czyli działających skutecznie nawet przy bardzo wysokim jego poziomie (w odczuciu innych),charakteryzuje:
optymizm
stały rozwój i aktywność
odpowiedzialność za skutki własnych decyzji
bycie na "właściwym miejscu" w życiu
Menedżerowie pewni siebie postrzegani są jako osoby integralne - spójne w myśleniu, słowach, czynach i emocjach. Są czytelni dla innych, ich zachowania są przewidywalne i zrównoważone. To oni potrafią zaakceptować oczywisty fakt zależności od innych osób, uruchomić potencjał ludzi, którym przewodzą. Sami budują swój autorytet na stałym wglądzie w swoją osobowość, szacunek dla innych i ustawiczne uczenie się, również na swoich błędach.
Integralni menedżerowie "przeżywają" problemy razem z ludźmi, którymi kierują, a nie "wyżywają się" na nich z powodu nierozwiązanych problemów z samym sobą.
Sprawą wielkiej wagi dla każdej osoby na stanowisku kierowniczym jest stworzenie dla siebie przestrzeni wewnętrznej ciszy, harmonii i wglądu w siebie, aby móc tworzyć i realizować nowatorskie pomysły i strategie.
W wykładzie przedstawię kilka tematów, które pomogą Państwu w pracy nad integralną osobowością lub ją potwierdzą.
ADEKWATNA PEWNOSC SIEBIE
Czesto slyszymy, czy mówimy o kims, a nawet zazdroscimy, ze jest pewny siebie.
Dla wielu osób to okreslenie kojarzy sie z przebojowoscia, aktywnoscia, kariera a nawet agresywnoscia , czy "przepychaniem sie lokciami" i zapewnianiem sobie "pleców".
Ten sposób postrzegania pewnosci siebie, psychologowie nazywaja nieadekwatnym, falszywym.
Prawdziwa pewnosc siebie cechuje ludzi, którzy znaja siebie, akceptuja swoje zalety , ale i wady. Wyznaczaja sobie cele, które sa w stanie osiagnac dzieki swoim mocnym stronom.
Nie buduja karier i swojego zycia na slabych fundamentach. Wazni sa dla nich inni ludzie - wymieniaja sie z nimi wsparciem.
Wgląd w siebie (samoświadomość)
można zwiększyć poprzez poznanie mocnych i słabych stron własnego charakteru, zdolności, umiejętności, wiedzy.
Jeżeli nie możemy czegoś zmienić lub zneutralizować, to jedynym sensownym wyjściem jest to coś zaakceptować, w myśl zasady: " jak się nie ma co się lubi, to się lubi, co się ma", a nie walczyć z wiatrakami.
Samoświadomość
w sposób naturalny prowadzi do
samoakceptacji,
czyli szacunku dla samego siebie lub przynajmniej, nielekceważenią własnej osoby (postawa asertywna).
Na ogół, wysoka samoakceptacja wiąże się z prawdziwą pewnością siebie i dużą zdolnością przystosowawczą do różnych ludzi, zespołów i grup.
Tylko człowiek pewny siebie może autentycznie być z ludźmii akceptować ich odrębność, nie oczekując z ich strony tylko dobra lub tylko zła. Może koncentrować się na treści kontaktów z nimi, a nie tylko na własnym "ego", urazach i fantazjach na swój temat.
Człowiek akceptujący siebie prezentuje następujące zachowania
- Wyznaje pewne wartości i zasady i gotów jest ich bronić nawet wbrew odmiennej opinii grupy. Czuje się jednak na tyle pewnie, że potrafi zmienić zdanie pod wpływem nowych doświadczeń.
- Postępuje według własnego rozeznania a nie pod dyktando i scenariusze napisane dla niego przez inne osoby.
- Najwięcej energii wkłada w rozwiązywanie problemów "tu i teraz".
- Wierzy, że potrafi dać sobie radę nawet w bardzo trudnych sytuacjach (ufa sobie).
- Czuje się równy innym jako człowiek, ani lepszy ani gorszy, niezależnie od różnic w pochodzeniu społecznym, pozycji materialnej, wykształceniu, czy wyglądzie.
- Przyjmuje za naturalne, że dla innych jest interesujący i wartościowy, a przynajmniej dla tych, których towarzystwo sobie wybiera.
- Potrafi przyjąć pochwały bez pozorów fałszywej skromności i poczucia winy.
- Opiera się próbom zdominowania go.
- Jest otwarty wobec życia i ludzi, nie ukrywa emocji i pragnień, cieszy się pracą, zabawą, twórczym wyrażaniem siebie, ludzkim towarzystwem i próżnowaniem.
- Jest wrażliwy na potrzeby innych ludzi, na panujące zwyczaje, a zwłaszcza wie, że nie może
być szczęśliwy kosztem innych.
Osoby z pozytywnym poczuciem własnej wartości nie są uzależnione od ciągłych wzmocnień pozytywnych ze strony innych, gdyż nauczyli się, jak być dla siebie swoimi najlepszymi przyjaciółmi i największymi propagatorami. Nie załamują się pod wpływem krytyki i nie czują się zniszczone, gdy ktoś je odrzuci. Łatwo im być optymistami - w większości przypadków dostają to, czego chcą.
W ich przypadku działa samosprawdzająca się przepowiednia pozytywna.
Otwierają się na innych ludzi, lubią ich i przez to wraca do nich to samo, a to stale potwierdza pozytywne nastawienie do innych i ciągle trwającą otwartość.
Optymiści:
- przyjmują życie, takim, jakim jest
- rzadko są zdziwieni faktem występowania trudności
- są gotowi iść na kompromis
- wierzą, że sami decydują o własnej przyszłości
- potrafią "zacząć wszystko od początku"
- nie dopuszczają do siebie "czarnych myśli"
- potrafią być wdzięczni innym za coś
- są twórczy i aktywni
- wnoszą przyjaźń i miłość w otaczający świat.
Inaczej funkcjonują osoby o niskiej samoświadomości i samoakceptacji, a w związku z tym i niskiej pewności siebie.
W ich przypadku działa samosprawdzająca się przepowiednia negatywna.
Są smutni, znerwicowani, wpatrzeni w swoje "ego", brak im otwartości i zaufania do ludzi.
Prezentując się w ten sposób, są przez innych odrzucani, co potwierdza ich postawę, że inni ludzie są źli, należy więc ich unikać, nie ufać im - koło się zamyka.
Osoby o niskim poczuciu własnej wartości
robią wrażenie, jakby łatwo je było omamić sławą, sukcesem i pieniędzmi. Są mniej aktywne, ulegają naciskom lub izolują się, są mniej lubiane. Są nadmiernie wrażliwe na krytykę, skoncentrowane na sobie, depresyjne.
Poczucie własnej wartości, to również wynik oceny siebie w porównaniu z innymi ludźmi.
Dokonując tych porównań:
- uważaj kogo wybierasz jako swojego modela (najgorsze, to połączenie kilku ideałów w jedno)
- zainteresuj się tym, ile pracy i czasu, a może i pieniędzy, kosztuje bycie kimś znaczącym, a nie tylko tym, co ta osoba ma i znaczy ( może nie warto? )
- miej świadomość ukrytych kosztów sukcesów, które odnoszą inne osoby (co robią wieczorem i w weekendy, jak wygląda ich życie prywatne, czy są szczęśliwe?)
- być może masz skłonność uważać pewne wartości za absoluty, zamiast coś względnego
- uświadom sobie, w jakim stopniu w swoim życiu, realizujesz scenariusze napisane przez innych ludzi.
TYPOLOGIA TEMPERAMENTÓW
Nie ma dwojga takich samych ludzi. Przychodzimy na świat z wrodzonymi cechami temperamentu. To temperament decyduje o naszym prawdziwym "JA".
Grecki lekarz Hipokrates już 2400 lat temu podzielił ludzi na 4 typy temperamentalne:
Sangwinik - optymistyczny, radosny
Melancholik - pogrążony w myślach, wierny i wytrwały
Choleryk - impulsywny i drażliwy
Flegmatyk - powolny, niezawodny.
Nikt z nas nie reprezentuje w całości jednego z wymienionych typów, ale raczej ich kombinacje.
Określenie rodzaju temperamentu może pomóc w zrozumieniu siebie i innych ludzi.
Najbardziej naturalne są połączenia typów osobowości: sangwinik - choleryk oraz flegmatyk-melancholik.
Połączenia uzupełniające, to: sangwinik - flegmatyk oraz choleryk - melancholik.
Przeciwieństwa, to: sangwinik - melancholik i flegmatyk - choleryk.
Kiedy w jednej osobie zderzą się przeciwieństwa temperamentalne, prowadzi to do powstania konfliktów wewnętrznych i związanych z nimi problemów emocjonalnych. Człowiek taki ma dwie twarze - jedna z nich, to wyuczona maska. Maskowania uczymy się już w dzieciństwie, kiedy nie mogąc sprostać oczekiwaniom, ani nie mając wpływu na zmianę trudnych sytuacji, stosujemy zachowania, które pomagają przetrwać. Na przykład towarzyski sangwinik, chcąc zasłużyć na pochwałę wymagających rodziców, nauczycieli (a w życiu dojrzałym - przełożonych lub partnera) nałoży maskę poważnego, odpowiedzialnego melancholika lub odwrotnie: melancholik za wszelką cenę będzie udawał sangwinika.
Te przeciwstawne postawy przejawiają się także w przeciwstawnych emocjonalnych skłonnościach i dochodzą do głosu np. w konflikcie wewnętrznym "pracować, czy nie pracować?". Spokojny flegmatyk woli odpoczywać, a energiczny choleryk czuje się winny, nie pracując. Problem ten zwykle rozwiązuje się sam - poprzez podział życia na dwie części - harówka w pracy, odpoczynek w domu. A co ma zrobić prowadzący firmę w domu, albo chwilowo bezrobotny?
Tak, czy owak, osoby niezintegrowane temperamentalnie postrzegane są jako zafałszowane, nieczytelne. Trudno z nimi współpracować, a jeszcze trudniej ich szanować.
TYPY OSOBOWOŚCI
<tabela>
MODEL ROZWOJU OSOBISTEGO W ANALIZIE TRANSAKCYJNEJ
(wg E.Berne)
Analiza transakcyjna jest teorią osobowości nastawioną na praktykę, służy rozwojowi osobowości, doskonaleniu relacji interpersonalnych. Poprzez analizę myśli, uczuć i zachowań w oparciu o koncepcję stanów "JA", odpowiada na pytania:
- kim jestem?
- jak stałem się tym, kim jestem?
- dlaczego zachowuję się właśnie tak?
STANY JA
Każdy człowiek dojrzały przejawia trzy stany "JA" będące źródłem jego zachowań.
STAN RODZIC (R) Zawiera postawy i zachowania pochodzące od rodziców. "R" karze, nagradza, krytykuje, ochrania. Odpowiada za wychowanie, tradycję, wartości, kulturę, etykę, sumienie.
STAN DZIECKO (DZ) Zawiera popędy, uczucia, zachowania z dzieciństwa.
STAN DOROSŁY (D)Obiektywnie ocenia rzeczywistość, zbiera informacje, wysnuwa wnioski, podejmuje decyzje. Jest zorganizowany, elastyczny, inteligentny.
Osobowości integralne potrafią swobodnie funkcjonować z pozycji tych trzech stanów "JA"; np. z pozycji Rodzica, gdy opiekują się kimś, z pozycji Dziecka, gdy odpoczywają i bawią się, z pozycji Dorosłego, gdy podejmują decyzje i kierują innymi ludźmi. Inni są skłonni częściej uruchamiać jedne stany, pomijając inne. Powoduje to sztywność, stereotypowość i nieczytelność ich zachowań.
Odpowiedzialne i trwałe decyzje podejmujemy w wyniku zaistnienia trzech stanów JA, czyli działania z pozycji Dorosłego, przy zachęcającej zgodzie Rodzica i naturalnej radości Dziecka.
POSTAWY ŻYCIOWE
Każdy człowiek od urodzenia potrzebuje kontaktu fizycznego i psychicznego z innymi ludźmi. Udzielanie wsparcia (zauważanie potrzeb) jest najważniejszą treścią stosunków między ludźmi.
Wsparcie może być:
- pozytywne:"Ty jesteś OK.", zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa, własnej wartości
- negatywne:"Ty nie jesteś OK." ("Ty i Twoje potrzeby nie liczą się"), obniża poczucie własnej wartości.
Najgorszy jest zupełny brak wsparcia ( nawet negatywnego)!
Już w dzieciństwie kształtuje się poczucie własnej wartości i sądy o wartości innych. Te sądy potwierdzane lub korygowane przez doświadczenie kształtują określoną postawę życiową w relacjach międzyosobowych.
Ludzie prezentują cztery główne filozoficzne postawy życiowe w
relacjach JA - INNI:
- Ja jestem OK. - Ty jesteś OK.
- mocna, zdrowa realistyczna postawa "wygrywającego" (osobowość integralna, asertywna) - Ja nie jestem OK. - Ty jesteś OK.
- postawa osoby bezradnej, z poczuciem niższości, wycofującej się - Ja jestem OK. - Ty nie jesteś OK.
- postawa osoby, która czuje się ofiarą wykorzystywaną przez innych. Prowadzi do izolacji lub agresji. - Ja nie jestem OK. - Ty nie jesteś OK.
- postawa przegrywającego, osoby, która utraciła radość i sens życia.
Możemy zmienić postawy życiowe !
Jest to jedno z głównych zadań analizy transakcyjnej.
Wygrywający, to:
Ludzie samodzielni, autonomiczni w myśleniu i działaniu. Potrafią realnie ocenić siebie samego, przyznać się do błędu, nie pomniejszając poczucia własnej wartości, ani innych. Mają swój sposób życia i wartości, którym są wierni. Czują się odpowiedzialni za swoje życie . Cieszą się nim. Potrafią się zmieniać. Przeważa u nich stan "Dorosłego".
Przegrywający, to:
Ludzie unikający odpowiedzialności za własne życie. Boją się ryzyka, podejmowania decyzji. Chętnie naśladują innych. Unikają teraźniejszości. Uciekają w przeszłość lub przyszłość, zakładają "maski". Prezentują stan "Dziecka".
Jednakże niewielu jest ludzi całkowicie wygrywających lub przegrywających. Większość wygrywa w jednych dziedzinach życia, przegrywa w innych.
SKRYPTY ŻYCIOWE (SCENARIUSZE)
Oznaczają realizację pragnień życiowych i celów napisanych przez inne ważne osoby, już od dzieciństwa poczynając. Wyznaczają granie w życiu "pana" lub "niewolnika", "prześladowcy", "ofiary" lub "ratownika".
Skrypty życiowe mają zwykle wiodący temat, np.:
- być najlepszym
- być niezastąpionym
- przepraszać, że się żyje
- dźwigać odpowiedzialność za innych
- nie dojść do niczego, itp.
Osoby świadomie dążące do autonomii umieją i chcą same określać swój plan życiowy, zgodnie z rzeczywistymi cechami osobowości i potrzebami. Potrafią uświadomić sobie własne możliwości i odrzucić to wszystko, co zmusza je do życia w ograniczonych przez kogoś, czy coś - ramach.
Cechy człowieka autonomicznego (integralnego):
- świadomość: zdawanie sobie jasno sprawy z tego, co dzieje się teraz, bez złudzeń i zniekształceń
- spontaniczność: swoboda wyboru z całej gamy uczuć i zachowań wszystkich stanów "JA"
- otwartość: na innych, na zmiany, bliskość, serdeczność i przyjaźń.
Powyższe dywagacje związane z zastosowaniem wybranych teorii osobowości miały na celu pomoc w dokonaniu wglądu we własne zachowania i rozumienie zachowań innych ludzi - szczególnie podwładnych.
Nie można kierować skutecznie innymi bez umiejętności kierowania sobą.
NIE TRZEBA ZMIENIAĆ SIEBIE, WYSTARCZY ZMIENIĆ SWOJE ZACHOWANIA, ABY BYĆ POSTRZEGANYM JAKO MENEDŻER INTEGRALNY.
I MOŻNA ZACZĄĆ TEN TRENING W KAŻDYM MOMENCIE SWOJEGO ŻYCIA.
Na zakończenie dokonaj refleksji:
- Gdzie chciałbyś znaleźć się za 5 lat?
- Wyobraź sobie swój idealny dzień za 5 lat od dzisiaj.
- gdzie mieszkasz?
- jak mieszkasz, co jest wokół Ciebie?
- jak rozpoczął się Twój dzień?
- Jaką pracę wykonujesz?
- co z rodziną?
- kim są Twoi przyjaciele?
- co robisz wyłącznie dla przyjemności? - W jaki sposób, to, co obecnie robisz pomaga Ci stworzyć przyszłość, jakiej pragniesz?
(czy masz pasje, czy tylko absorbują Cię sprawy typowe?) - Jaka jest najbardziej nowatorska rzecz, jakiej dokonałeś ostatnio?
- Jaka jest proporcja pomysłów zrealizowanych i niezrealizowanych (osiągnięć i marzeń) z ostatnich 5 lat?
- Jeśli nie realizujesz pomysłów, jakich wymówek używasz?
- brak mi tego, co potrzebne (np. kapitału, znajomych, wiedzy, wykształcenia, talentu)
- nie mam siły przebicia, nie jestem przedsiębiorczy
- nie jestem w odpowiednim wieku (za stary, za młody)
- brak mi samodyscypliny i wytrwałości, mam za mało energii
- moje obecne życie (praca, dom, towarzystwo) zbyt mnie absorbuje
- jestem pesymistą, nie wierzę, że może się udać
- nie lubię sprzedawać innym swoich pomysłów
- mój czas jeszcze nie nadszedł - Określ dominujący sposób myślenia o sobie:
- bezradność(ofiara innych)
- zachowawczość(siła przyzwyczajenia)
- marzycielstwo(pomysły bez realizacji)
- nowatorstwo - Czy jesteś gotowy wziąć odpowiedzialność za swoje życie?