Celem controllingu logistycznego jest optymalizacja całego łańcucha działań - od etapu dostaw po dostarczenie towaru odbiorcom. Oczywista jest konieczność tworzenia planów dla komórki oraz bieżąca kontrola poziomu ich wykonania. Controlling powinien również dostarczać wszelkich informacji niezbędnych kierownictwu działu i przedsiębiorstwa w podejmowaniu decyzji.
Najczęściej poprawę działań logistycznych próbuje osiągnąć się poprzez zmniejszenie liczby dostawców i magazynów, krytyczną analizę własnego taboru transportowego (niejednokrotnie opłaca się z niego zrezygnować na korzyść outsourcingu usług tranportowych) czy też wreszcie poprzez standaryzację produktów.
Problemy logistyczne należy rozważać w kilku płaszczyznach: składowania, przeładunku, transportu i opakowania towarów. Pod uwagę trzeba zaś wziąć liczbę i różnorodność materiałów, poszczególne etapy produkcji, liczbę i różnorodność towarów gotowych oraz liczbę klientów i rynków docelowych.
Przedsiębiorcy upatrują w controllingu nadziei na utrzymywanie właściwych stanów magazynowych, przejrzystość kosztów i wyników, wreszcie minimalizację tychże kosztów w obszarze logistyki. Za najważniejsze funkcje controllingu logistycznego uważa się planowanie i kontrolę kosztów, analizę odchyleń, planowanie zakupów, transportu, ruchu materiałów, budowę systemu wskaźników finansowych, planowanie produkcji i zbytu, sterowanie produkcją.
Gdy zapytano kadrę kierowniczą 143 niemieckich przedsiębiorstw o zadania jakie stawiają przed controllingiem w logistyce, otrzymano następujące wyniki ankiety:
Jak łatwo zauważyć, logistyka wiąże się z całą działalnością przedsiębiorstwa, dlatego właściwa analiza tego elementu zarządzania przedsiębiorstwem daje możliwość rzeczywistej poprawy funkcjonowania firmy.
Weber mówi o dwu grupach czynników wpływających na zakres działań koordynujących. Pierwszą z nich stanowią czynniki kompleksowości, a więc liczba materiałów, poziomów wytwarzania, produktów, czynności związanych z ich wytworzeniem, liczba klientów i rynków. Czynniki dynamiki określają zaś stopień i częstotliwość zmian wymienionych wielkości.
Zadaniem controllera w obszarze logistyki jest wypracowanie takich mechanizmów, przy których zachowana będzie równowaga pomiędzy ponoszeniem jak najmniejszych kosztów logistycznych a sprawnym realizowaniem celów przedsiębiorstwa jako całości.
Przyjrzyjmy się tym razem odpowiedziom jakich udzieli wspomniani już menedżerowie na pytanie o funkcje controllingu w logistyce
<tabela>
>>> Tabela 2. Wyniki ankiety "Funkcje controllingu logistycznego"
Realizacji tych funkcji służą instrumenty controllingu logistycznego, a więc np.:
- rachunek kosztów, ˇ budżetowanie, ˇ system wskaźników,
- modele magazynowania i transportu,
- systemy symulacyjne, ˇ benchmerking,
- analiza ABC.
Analiza materiałowa przebiegać powinna w kilku przekrojach: wg zużycia, rocznego cyklu zapotrzebowania, wymaganych powierzchni magazynowych, czasu magazynowania, łatwości przeładunku, ilości braków. Podobnie wnikliwie należy przeprowadzić analizę dostawców. W tym przypadku szczególną uwagę zwrócić należy na: całkowitą wartość zamówień, liczbę dostaw, wartość wybrakowanych materiałów.
Niezwykle ważne jest także utrzymanie odpowiedniej czujności. Bardzo łatwo jest przyzwyczaić się do współpracy ze znanymi już partnerami. Często jednak analiza rynku może dać zaskakujące rezultaty. Pewnej znanej polskiej firmie produkcyjnej od lat kartonowe opakowania dostarczał jeden i ten sam przedsiębiorca. W przeprowadzonej w ramach wdrażania controllingu analizie rynku okazało się, że już co najmniej od 18 miesięcy ceny oferowane przez tę firmę są dalece wyższe od cen konkurencji (nawet o 100%!).
Dział logistyki może wpływać też na cennik oferowanych produktów, a to dzięki stosowaniu:
- rabatów związanych z transportem (zamówienie konkretnymi partiami - całymi paletami, samochodami; rodzaj transportu)
- rabatów związanych z obrotem (rabat zależny od obrotu, od wzrostu obrotu)
- akcji promocyjnych (rabaty promocyjne)
- partycypowania w akcjach reklamowych odbiorców
- rabatów związanych z wprowadzeniem nowych produktów
- skonto, inkaso
Koniec części pierwszej
Uwaga! Pełny tekst tego artykułu ukaże się już niedługo w piśmie
"Controlling i rachunkowość zarządcza"
____________________
Tomasz S. Sokołowski